Minder gas? Kijk naar de kas!
Maak uw eigen greenhouse
We willen allemaal minder energie verbruiken. De een alleen vanwege de kosten, de ander om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Wat úw reden ook is: het meeste resultaat bereikt u door samen te werken. Investeer bijvoorbeeld samen met uw buren in de isolatie van uw woningen. En het mooie is: in Zuid-Holland zijn duizenden buren die u écht kunnen helpen met energie besparen.
Wie die buren zijn? De kassen natuurlijk! Dankzij de tuinbouw loopt de provincie voor in de energietransitie. De tuinbouw is ook gewend samen te werken. Met elkaar, met concurrenten, met buren. U woont dus in de allerbeste provincie om samen energie te besparen.
Isoleren
Wat er niet uitgaat, hoeft er ook niet in
In Wateringen staat de kwekerij van Ter Laak Orchids van de broers Richard en Eduard. En als iemand weet hoe je energie kunt besparen door te isoleren, dan zijn het deze broers! Door slim om te gaan met onder meer glas, gevels en schermen bespaart Ter Laak Orchids in de nieuwe kas jaarlijks zo’n 40% energie.
Die nieuwe kas (de ‘Daglichtkas’) telt 50.000 vierkante meter. Het dak is uitgevoerd met ‘gewoon’ gehard dubbelglas. Dat glas is voorzien van coatings die het zonlicht goed doorlaten. Tuinders zijn namelijk dol op licht. In het dubbelglas zit een slimmigheidje: een lens. Die bundelt het zonlicht en stuurt het richting beweegbare collectoren.
De energie van de zon wordt, in tegenstelling tot bij andere kassen, niet teruggekaatst de lucht in, maar geoogst. Het water in die collectoren wordt daardoor opgewarmd tot zo’n 45°C. Ter Laak gebruikt dat water om ’s nachts de kas te verwarmen. Richard ter Laak: “Het dubbelglas zorgt er dus niet alleen voor dat warmte binnen blijft, maar ook dat de lens schoon blijft. Zodat het zonlicht maximaal benut wordt.”
Geothermie
Warmte uit de grond, waarom niet?
Sinds voorjaar 2018 is het geothermie- project Nature’s Heat in Kwintsheul actief. Daarop zijn 13 teeltbedrijven met groente, bloemen en planten aangesloten met een totale teeltoppervlakte van 64 hectare.
De warmte komt van 2.400 meter diepte, waar het ongeveer 90°C is. Een enorme pomp op 700 meter diepte – met daaraan een lange pijp – haalt per uur zo’n 250 m3 warm water omhoog. Daarin komt ook wat aardgas mee en dat wordt er eerst uitgehaald. Dat gas gaat naar een WKK-installatie (voor de productie van warmte en stroom) of een ketel (voor warmte).
Warmtewisselaars dragen de warmte over aan enorme leidingen, die naar de bedrijven lopen. Bij die bedrijven worden de warmtebuffers gevuld met warm water, zodat de telers elk moment voldoende warmte hebben voor hun teelt. Het gebruikte, gezuiverde water (van circa 30°C) gaat terug naar de diepe ondergrond, op zo’n anderhalve kilometer van de warme bron.
Opslaan van energie
Waar laten we die warmte?
Serieus grote opslagtanks zijn te vinden in bijvoorbeeld de tuinbouw. Neem die van Wayland Energy in Bergschenhoek. Deze tank is 10 meter hoog en 28 meter in doorsnede. De inhoud is nog indrukwekkender: 6.400 kubieke meter, ofwel 6.400.000 liter. Als de tank helemaal gevuld is met warm water van 70°C, dan zouden 28 woningen een jaar lang verwarmd kunnen worden, berekent Egon Coolen van Wayland Energy.
De warmte in de tank – afkomstig uit een aardwarmtebron – gaat echter niet naar woningen, maar naar 9 tuinbouwbedrijven in de directe omgeving. Binnenkort zijn dat er zelfs 15. De telers kunnen voor bijna hun volledige behoefte aan warmte gebruikmaken van de opslagtank, want die wordt telkens gevuld met warmte uit de geothermiebron. Alleen tijdens extreme koude hebben ze gas nodig om met hun ketel de kassen te verwarmen. “Met de opslagtank kunnen we de ‘basislast’ van de telers dekken, ofwel hun energiebehoefte zonder de pieken”, vertelt Coolen.
Meten = weten
Lang leve sensoren en computers
Joyce Lansbergen en haar broer Mike zijn directeuren van LG Flowers in Pijnacker, een bedrijf met in totaal 10 hectare gerbera’s. Voor die bloemen is een goed klimaat belangrijk: als het te warm of juist te koud is, dan groeien de planten en bloemen niet goed. De hamvraag voor LG Flowers – en andere kwekers – is: hoe kan dat teeltklimaat bereikt worden met zo laag mogelijke energiekosten en impact op het milieu?
Joyce Lansbergen: “Binnen en buiten onze kassen hangen veel sensoren. Die meten bijvoorbeeld de temperatuur in de kas, de luchtvochtigheid, de stand van de ramen, de wind of de zoninstraling. Al die gegevens worden verzameld in zogenoemde meetboxen, die sturen de data weer door naar een grote klimaatcomputer. Dat is het hart van ons bedrijf. De teeltmanager – dat is mijn vader – en een junior-teeltmedewerker zijn daar bijna fulltime mee bezig.”
Samenwerken
Energie winnen doe je samen
Tuinbouwondernemers zijn gewend samen te werken: zo richtten ze ooit coöperatieve veilingen op en wisselen ze teeltkennis uit via studieclubs. De behoefte aan betaalbare, duurzame energie geeft een nieuwe impuls aan die samenwerking. Neem Trias Westland, een groep van 50 telers in het Westland. Samen met enkele partners investeren ze in aardwarmte en een bijhorend warmtenet. In 2017 gaven ze het startschot voor het boren naar aardwarmte, na jaren voorbereiding.
Het was een flinke klus om al die telers te bundelen en de neuzen in één richting te krijgen, vertelt Erik Persoon, potplantenkweker en een van de initiatiefnemers van Trias Westland. Zo kenden veel telers elkaar voorheen niet. Trias Westland bestrijkt namelijk een flink gebied van vele vierkante kilometers. “Samenwerken gaat niet vanzelf.”
Yes, we can!
Energietransitie. Wie heeft er niet van gehoord? Alleen jammer dat door alle discussies energietransitie soms vervelend, duur en ingewikkeld lijkt. En dat hoeft zeker niet zo te zijn. De oplossing: begin met eenvoudige zaken en probeer slim samen te werken.
West-Holland is een regio waar de economie voor een flink deel afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Dat komt niet alleen door de haven van Rotterdam, maar ook door de glastuinbouw. Voor het telen van groenten en bloemen in kassen is namelijk veel warmte nodig. Maar de laatste decennia is de tuinbouw goed bezig. En dat is nog zacht uitgedrukt. Het verbruik is al flink ge- daald. In 2040 wil de tuinbouw in de regio West-Holland volledig klimaatneutraal zijn. En daarvoor ligt de sector op koers.
